مریم عرب لودریچه: به گزارش نبض بورس، براساس چالش‌های اقتصادی جدید افزایش میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی و شاخص‌های بازار سرمایه در کشور‌های درحال‌توسعه اتفاق‌افتاده است. سرمایه‌گذاری خارجی در بورس اوراق‌بهادار که به‌عنوان سرمایه‌گذاری خارجی در اوراق‌بهادار سرمایه‌ای و همچنین اوراق‌بهادار بدهی شناخته می‌شود، نوع خاصی از سرمایه‌گذاری است که با هدف کسب سود و بدون ایجاد منافع بلندمدت صورت می‌پذیرد. در چند سال‌گذشته با توجه به وجود موانع گوناگون برای ورود و جذب سرمایه‌گذار خارجی، شاهد افزایش جذب سرمایه‌گذار خارجی، رشد ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی و تعداد سرمایه‌گذار خارجی براساس آمار منتشرشده توسط سازمان بورس و اوراق‌بهادار هستیم. براساس نتایج آمار منتشرشده توسط سازمان بورس می‌توان به این نتیجه رسید که افزایش نااطمینانی داخلی در این بازار تاثیر چندانی در کاهش میزان سرمایه‌گذاری خارجی ندارد و میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر تابع افزایش ناملایمات بین‌المللی همچون کرونا یا عوامل دیگر است.
براساس بند‌های آیین‌نامه سرمایه‌گذاری خارجی در جلسه مورخ ۲۹/ ۰۱/ ۱۳۸۹ هیات‌وزیران بنا به پیشنهاد شماره ۲۲۱۱۵۹ مورخ ۲۲/ ۰۱/ ۱۳۸۷ وزارت امور اقتصادی و دارایی و به استناد بند (۳) ماده (۴) قانون بازار اوراق‌بهادار جمهوری‌اسلامی ایران، هر یک از این اشخاص شخص خارجی محسوب می‌شود:
در صورتی‌که صندوق سرمایه گذاری با سرمایه متغیر، شخص خارجی قلمداد شود، تا زمانی‌که سهم اشخاص موضوع قسمت‌های (الف) و (ب) در سرمایه آن به ۴۰درصد تنزل نیابد، همچنان خارجی تلقی خواهد شد. اشخاص خارجی با رعایت این آیین نامه و پس از دریافت مجوز معامله، مجاز به معامله اوراق‌بهادار در بورس یا بازار خارج از بورس در حدود قید شده در مجوز معامله هستند. سایر مقررات حاکم بر معامله و فعالیت اشخاص خارجی در بورس یا بازار خارج از بورس، همان مقررات حاکم بر اشخاص ایرانی خواهد بود. البته سرمایه گذار خارجی پس از خرید سهام نمی‌تواند تا دو سال بدون‌مجوز سازمان، اصل سهام خریداری‌شده را بفروشد. فروش این‌گونه سهام مستلزم رعایت مقررات معاملات عمده سهام در بورس یا بازار خارج از بورس است.
براساس آمار منتشرشده در سایت سازمان بورس و اوراق‌بهادار، ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی در بورس و فرابورس، ابتدای فروردین‌ماه ٩۸، یک‌هزار و ۱۳۶ میلیارد تومان بوده‌است، درحالی‌که در اواخر اسفند ماه سال‌مذکور به ۲ هزار و ۱۵۳ میلیارد‌تومان رسیده که نشان‌دهنده رشد حدود ۵/ ۸۹درصدی در سرمایه‌گذاری خارجی در بورس تهران است، اگرچه این رشد قابل‌توجهی به‌حساب می‌آید، اما در مقایسه با رشد شاخص‌کل در سال۹۸ که حدود ۹۰۰درصد بوده‌است، چندان چشمگیر به‌حساب نمی‌آید.
کارنامه سرمایه‌گذاری خارجی در بورس تهران در سال۹۹ نشان می‌دهد که ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی در بورس و فرابورس رشد حدود ۶۱درصدی را ثبت کرده‌است. سال۹۹ یک سال‌تاریخی برای بورس تهران به‌شمار می‌آید، زیرا از ابتدای سال روندی صعودی در پیش گرفت و در مرداد ماه قله تاریخی ۲میلیون و ۱۰۰ هزار واحد را فتح کرد. البته این رشد ماندگار نبود و شاخص وارد یک اصلاح بزرگ ۴۰ درصدی شد؛ هرچند که بازدهی بازار سهام در پایان سال‌مذکور ۳۷درصد ثبت شد.
آمار منتشرشده در گزارش سازمان بورس و اوراق‌بهادار نشان می‌دهد که در بازه ۱۲ماهه سال۱۴۰۰ رشد ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی منفی ۴/ ۲۱درصد بوده که معادل رشد شاخص هموزن در سال گذشته است. قابل‌توجه است که در سال۱۴۰۰ رشد شاخص‌کل حدود ۵/ ۴درصد بود، بنابراین به‌نظر می‌رسد کاهش ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی قابل‌توجیه باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در ۱۰ ماه سال‌جاری نیز ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی رشد ۲/ ۴۶درصدی داشته است، درحالی‌که در ۱۰ماه نخست سال‌جاری، شاخص‌کل حدود ۵/ ۲۳درصد و شاخص هموزن حدود ۵۰درصد بازدهی داشته‌است.
همچنین براساس آمار منتشرشده توسط سازمان بورس و اوراق‌بهادار، شاهد جهش تقریبا ۴ برابری تعداد سرمایه‌گذار خارجی در بازار سهام طی سال‌های ۹۸ تا انتهای سال۱۴۰۰ هستیم. بعد از آن میزان این عدد تقریبا ثابت بوده و صرفا تغییر ۱/ ۱ درصدی را در سال۱۴۰۱ تجربه کرده‌است.
گزارش سازمان بورس، تعداد سرمایه‌گذار خارجی را نیز منتشر می‌کند. براساس آمار منتشرشده این سازمان، تا پایان دی ماه سال‌جاری، تعداد سرمایه‌گذار خارجی ۴۳۱۹ نفر اعلام‌شده که در طول این ۱۰ ماه تغییری نداشته‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در فروردین سال۹۸ تعداد سرمایه‌گذار خارجی ۱۳۰۰ نفر بوده که تا پایان سال‌با رشد حدود ۴۲درصدی به ۱۸۴۱نفر رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد که در سال۹۹ تعداد سرمایه‌گذار خارجی به ۳۵۹۶ نفر رسیده که به نسبت ابتدای سال۹۹ حدود دو‌برابر شده‌است.
به‌نظر می‌رسد رشد شارپی شاخص در سال۹۹ انگیزه کافی برای سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد کرده‌است، زیرا در شهریور ۹۹ تعداد سرمایه‌گذاران خارجی به نسبت مرداد ۹۹ حدود ۲۰درصد رشد داشته است، اما این روند در سال۱۴۰۰ تکرار نشده و تا پایان سال۱۴۰۰ تعداد سرمایه‌گذاران خارجی به ۴۰۲۵ نفر رسیده است. به‌عبارت دیگر در ۱۲ ماه سال‌گذشته تعداد سرمایه‌گذاران خارجی تنها ۱۰درصد رشد داشته‌است. در فروردین ۱۴۰۱ نیز تعداد سرمایه‌گذاران به ۴۳۱۹ نفر رسیده و تا دی ماه به تعداد این سرمایه‌گذاران افزوده نشده‌است.
بورس تهران یکی بازار‌های سرمایه کوچک دنیا به‌حساب می‌آید. ورود سرمایه‌گذار خارجی به این بازار می‌تواند سبب رونق نسبی در این بازار شود. بهادر بیژنی مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار در امور بین‌الملل به ورود چندین هیات خارجی در ماه‌های ابتدایی سال‌جاری به بازار سرمایه کشور اشاره کرده که به گفته او از نشانه‌های مثبت برداشته‌شدن سایه مشکلات بین‌المللی از سر بازار سرمایه ایران بوده‌است. همچنین مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار در امور بین‌الملل با اشاره به مشکلات ورود سرمایه‌گذار خارجی در بورس تهران اعلام کرد؛ به‌نظر می‌رسد این معضلات تسهیل شده‌است. او بیان کرده که یکی از سازمان‌های مهم که سازمان بورس ایران به عضویت آن درآمده است، هیات خدمات مالی است که این سازمان به‌عنوان مهم‌ترین نهاد استانداردساز در بازار محسوب می‌شود، تمرکز آن فراتر از بازار سرمایه است و در کنار این بازار بیمه اسلامی و نیز بانکداری اسلامی را دربر می‌گیرد.
همچنین به نقل از بهادر بیژنی ایران بعد از ۱۳ سال‌در فروردین سال۹۵ موفق شد تا به عضویت پیوسته آیسکو که یک نهاد ناظر بر بازار‌های سرمایه در دنیا است، درآید که این موضوع به‌عنوان نکته‌ای مهم تلقی می‌شود، گفت: ایران در آذر ۹۷ توانست به‌عضویت عادی که بالاترین سطح عضویت آیسکو است دست پیدا کند. وی با بیان اینکه آیسکو بیش از ۹۵بازار سرمایه دنیا را در بیش از ۱۰۵حوزه اجرایی تنظیم و نظارت می‌کند، گفت: ایران می‌تواند در سازمانی‌که بیش از ۹۵درصد بازار‌های سرمایه دنیا را در بیش از ۱۰۵حوزه اجرایی تنظیم و نظارت می‌کند، نقش مهم‌تری را ایفا کند.
براساس آمار به‌دست آمده درحال‌حاضر حدود ۳۹ کشور در بازار بورس ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به روسیه، آلمان، سوئیس، لهستان، ازبکستان، اسپانیا، سوئد، جمهوری‌آذربایجان، چین، هلند، هند، ترکیه، لبنان، آفریقای‌جنوبی، ژاپن، قبرس، پاکستان، کویت اشاره کرد.
البته با وجود افزایش ارزش سبد سرمایه‌گذاری خارجی و تعداد سرمایه‌گذاران خارجی طی ۳ سال گذشته، ضرورت جامعیت پیدا‌کردن استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) که شامل قوانین و رویه‌های مشترکی هستند که باعث شفاف‌سازی، یکسان‌سازی و قابل فهم‌بودن صورت‌های مالی در سراسر جهان می‌شود و این استاندارد‌ها مشخص می‌کنند که شرکت‌ها چگونه باید حساب‌های خود را نگهداری و گزارش دهند، بیشتر از گذشته احساس می‌شود. همچنین ضرورت تشکیل و گسترش حساب‌های سرمایه‌گذاری برای جذب هرچه بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی احساس می‌شود. درواقع در هر جای دنیا که افراد حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه آن فعالیت داشته باشند باید حتما حساب سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد تا سرمایه گذار به‌راحتی بتواند به بیلان دارایی مالی خود دسترسی داشته باشد. | دنیای اقتصاد
